Wielkanoc – babilońskie jajo i bogini Oster

Korzenie tradycji Wielkiej Nocy

Wielkanoc to najważniejsze z chrześcijańskich świąt i nie przypadkiem jest obchodzone o tej porze roku. Od wieków bowiem to czas zwiastujący zwycięstwo życia (wiosny) nad śmiercią (zimą), co łączono też z odwieczną walką dobra ze złem (i nadzieją na triumf tego pierwszego).

Ten artykuł w formie PDF możesz wydrukować lub wgrać w telefon

Babilońskie jajo i długi post

Jednym z symboli Wielkanocy stało się jajko, uważane za symbol świętości już przez Babilończyków. Wedle legendy bowiem ogromne jajo spadło z księżyca do rzeki Eufrat, zaś z jaja wykluła się bogini Isztar. Nic dziwnego, że jajko stało się jej symbolem i było często ofiarowywane w świątyniach.

Jajo jest ważnym symbolem w wielu kulturach.

Jajo jest ważnym symbolem w wielu kulturach.

Bogini Isztar - Wikipedia.

Bogini Isztar – Wikipedia.

A skąd wziął się 40-dniowy post? Wedle starożytnego mitu bóg-pasterz Tammuz został zabity przez dzika. Wtedy Isztar (znana też jako Asztarte) – bogini wojny i miłości oraz żona Tammuza – zarządziła, iż odtąd czterdzieści dni przed rocznicą śmierci wszyscy mają się smucić i powstrzymać od jedzenia mięsa, zaś na przełomie marca i kwietnia świętowano zmartwychwstanie Tammuza.

Babilońscy dostojnicy podczas modlitw.

Babilońscy dostojnicy podczas modlitw.

Śmierć i zmartwychwstanie Adonisa

Natomiast w antycznej Grecji, piękny Adonis został rozszarpany przez dzika w czasie równonocy. Zakochana w nim Afrodyta wybłagała u Zeusa, by jej wybranek mógł wiosną odrodzić się ponownie.

Na cześć tych wydarzeń obchodzono tygodniowe święto Adonie, podczas którego opłakiwano śmierć Adonisa, a następnie radowano się jego zmartwychwstaniem (i zaślubinami z Afrodytą).

"Adonis i Afrodyta" obraz autorstwa Peter Paul Rubensa.

„Adonis i Afrodyta” obraz autorstwa Peter Paul Rubensa.

Z okazji Adonii ludzie tworzyli ogródki w wazach gdzie wysiewali szybko rosnące rośliny (i to stąd chrześcijaństwo zaczerpnęło inspirację do siania rzeżuchy oraz owsa). Gdy zaś rośliny obumierały, były uroczyście wyrzucane do morza lub rzeki.

Pierwowzorem były ogródki Adonii z dawnej Grecji.

Pierwowzorem były ogródki Adonii z dawnej Grecji.

Jare Gody Słowian

„Słowiańska Wiara to Plon z Płodnej Ziemi, to Cykl, to Obrzęd.” – słowa Wyznania Wiary nie przypadkiem pisane są dużą literą, przywracając im pierwotne znaczenie i moc.

Słowianie także celebrowali czasy równonocy. Równonoc jesienna była symbolicznym przejściem z jasności do zimowej ciemności, gdy Słońce oddawało władzę Księżycowi, a Ziemia zasypiała w zasłużonym odpoczynku. Podczas tej wiosennej obchodzono Jare Gody, będące pożegnaniem zimy (czasu trudów, ciemności i niedostatku) oraz powitanie wiosny (niosącej jasność, nadzieję i nowe życie).

Wiosna zwiastowała nadzieję.

Wiosna od zawsze zwiastowała nadzieję.

Zimę symbolizowała Morana, słomiana kukła, którą palono lub topiono (z czasem stała się ona Maranną). Aby zaś przyspieszyć nadejście wiosny – rozpalano na wzgórzach ogniska, znoszono wierzbowe i leszczynowe gałązki, sprzątano całe obejście.

Wiosenne wody i kwiaty były dowodem na odrodzenie przyrody.

Wiosenne wody i kwiaty były dowodem na odrodzenie przyrody.

Święta wymagały jadła: pieczono więc kołacze i malowano jajka co miało zapewnić urodzaj i dobre zbiory. Kulminacją święta była wspólna uczta, połączona z tańcami, śpiewem i obdarowywaniem się jajkami. Kolejnego zaś dnia obmywano się w świętej wodzie co z czasem zmieniło się w uderzanie się nawzajem witkami by dać zdrowie i oczyścić ciało (a z czasem przekształciło się to w Śmigusa Dyngusa).

Uderzenie baziami miało przynieść pomyślność.

Uderzenie baziami miało przynieść pomyślność.

Wschód i Bogini

Po niemiecku Wielkanoc to Ostern, po angielsku Easter, a etymologia wywodzi się ze wschodu słońca (triumfującego po mroku nocy), choć u jej źródeł może być też Ôstara. To starogermańska bogini (przez anglosasów nazywana Ēostre), patronująca wiośnie i płodności, której podlegał też świat umarłych. W jej imieniu znajdziemy też echo babilońskiej bogini Isztar…

Ostera ryc. Johannes Gehrts.

Ostera ryc. Johannes Gehrts.

Historie o bogini Ostara były popularne w prasie przełomu XIX i XX wieku. W jednym z artykułów z 1905 r. napisano:

„Osterę czczono bardzo powszechnie w północnych Niemczech i uważa się, że sława bogini rozprzestrzeniła się na Anglię, gdzie Sasi przyłączyli się do jej kultu.

Aż do początków obecnego stulecia kult Ostery odprawiano rozpalając wielkie ogniska, a nawet dzisiaj w niektórych odległych okręgach, gdzie wieśniacy cenią wiele zabobonnych wierzeń, sława Ostery wciąż żyje.”

Ostera i zając

Wedle jednej z legend Ostara znalazła ptaka z zamarzniętymi skrzydłami. Aby go uratować, zmieniła go w królika, pozwalając mu składać jaja. Jako bogini mogła wszak nagiąć prawa natury! Jednak królik zaczął się tak pysznić swą wyjątkowością, że Ostera za karę pozwoliła składać piękne jaja raz w roku.

Królik (a może zając) Ostery.

Królik (a może zając) Ostery.

W innej wersji legendy ptak jako zając był tak wdzięczny za uratowanie życia, że gdy zniósł jajka, pomalował je i złożył w ofierze bogini. Stąd wzięła się tradycja aby podczas święta Ostary wręczać sobie kolorowe jajka z życzeniami.

Wielkanocne jajka - obowiązkowo kolorowe!

Wielkanocne jajka – obowiązkowo kolorowe!

Pascha czyli kiedy wypada Wielkanoc

To święto ruchome, a jego daty ustalono dopiero podczas soboru nicejskiego w 325 roku. Postanowiono wtedy, że obchody Wielkanocy będą wypadać w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca.

Jest to tzw. paschalna pełnia księżyca (wiążąca się z żydowskim świętem Pesach), która wypada po 21 marca. Brzmi skomplikowanie, choć tak naprawdę było to przełożenie daty 15 nisan z kalendarza hebrajskiego (lunarno-solarnego) na kalendarz juliański (solarny).

Krzyż z Beskidu Niskiego.

Kamienny krzyż z Beskidu Niskiego.

Data 15 nisan jest początkiem święta Pesach (Paschy), będącego najważniejszym i najstarszym żydowskim świętem, obchodzonym na pamiątkę wyzwolenia Izraelitów z niewoli egipskiej.

I choć papież Pius X próbował w 1913 r. wprowadzić stałą datę Wielkanocy, a biskupi byli nawet temu przychylni, to część środowisk oprotestowała to twierdząc, że groziłoby to „naturalizacją wielkiego wydarzenia, jakim było Zmartwychwstanie Chrystusa”.

Zmartwychwstanie - brama klasztor w Jabłecznej.

Zmartwychwstanie – brama klasztor w Jabłecznej.

Jak widać chrześcijaństwo tworząc własne tradycje czerpało pełnymi garściami z wielowiekowych mitów i legend. Jedno jest pewne: bez względu na wyznanie i przekonania, wiosna przynosi ludziom nadzieję.

I oby ta nadzieja, została z nami jak najdłużej…

Zajrzyj do wpisów o polskich wielkanocnych tradycjach: konnej procesji w Poniedziałek Wielkanocny, Kalwarii Zebrzydowskiej i palmach na Kurpiach. Zajrzyj do wpisów na portalu TravelNamibia.pl

A tu nasza prezentacja na YT o wielkanocnych tradycjach w Polsce:


(c) AfrykAnka.pl

Podoba Ci się ten wpis?
Będzie mi miło jeżeli postawisz mi kawę. Serdecznie dziękuję!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

Może Cię zainteresuje...

Zostaw komentarz