Kente – tkanina królów z Togo i Ghany

Niegdyś nosili go tylko władcy – dziś kente jest narodowym dziedzictwem Togo i Ghany. Nie da się go nie zauważyć! Materiał jest bowiem niebywale oryginalny.

Legenda o powstaniu kente

Wedle legendy narodził się wśród ludu Akan zamieszkującego królestwo Ashanti przed wiekami, gdy dwóch przyjaciół (w innej wersji: dwóch braci) z wioski Bonwire poszło polować. Jednak marnie im szło, za to w pewnym momencie zauważyli pająka tkającego sieć. Musiał być to wyjątkowy pająk albo wyjątkowa pajęczyna bo obserwowali go dwa dni!

Królewski strój w muzeum.

Królewski strój w muzeum.

Gdy wrócili do wioski wypletli pierwsze kente: czarno-biała tkaninę włókien rafii (palmy bambusowej). Było tak piękne, że podarowali go królowi (wedle niektórych wersji legendy był to sam Nana Osei Tutu, słynny pierwszy władca Ashante, rządzący w latach 1701-1717). Ten, zachwycony wyjątkowym wzorem, uczynił z nich nadwornych tkaczy. Zapewne nikogo nie zdziwi fakt, że pająk stał się symbolem tej tkaniny!

Jej nazwa pochodzi zapewne od słowa kenten (koszyk, w dialekcie Akan) gdyż proces tkania przypomina wyplatanie. Bywa też nazywane nwenntoma co znaczy „tkanina, tkany materiał”.

Na targu.

Na targu.

Tajemnice tkaczy

Najważniejszym wyróżnikiem tej tkaniny są wąskie pasy wzorów. To efekt krosien, na jakich powstawały. Były to bowiem małe, łatwo przenośne krosna, które miały zaledwie 10 cm szerokości. Tkano na nich pasy materiału w geometryczne wzory, a następnie zszywano to w większą całość. Dziś można by tkać na całej szerokości materiału, ale byłoby to zbyt wielkie odstępstwo od tradycji!

Kente do dziś tka się na wąskich krosnach.

Kente do dziś tka się na wąskich krosnach.

Pierwsi twórcy kente musieli być kreatywni w wymyślaniu wzorów, bowiem tkali jedynie białymi i niebieskimi nićmi. Wiele wzorów było zarezerwowanych do noszenia jedynie przez króla, który nigdy dwa razy nie nosił tego samego ubrania! Co oznaczało, że tkacze musieli stworzyć bogactwo geometrycznych form.

Pas nici na tkaninę.

Pas nici na tkaninę.

Gdy w XVI w do Afryki Zachodniej dotarli Europejczycy, przywieźli ze sobą także tkaniny. Ich inność – a przede wszystkim kolory! – musiały zachwycić miejscowych władców. Materiały stały się jednym ze środków wymiany, tyle że królowie nie zamierzali ich nosić! Ich tkacze pieczołowicie rozplątywali kolorowe nici, by stworzyć kolorowe kente. Tak przed wiekami rozwijała sztuka z recycligu!

Król w kente.

Król w kente.

Z pałacu pod strzechy

Poza geometrycznymi wzorami pojawiły się ptaki, ryby, owoce, liście, a nawet tęcze i zachody słońca. Z czasem kente trafiło pod strzechy. Artystów zastąpiły maszyny, bawełnę i jedwab – syntetyczne włókna. Czasem zaś robi się na bawełnie nadruki tradycyjnych wzorów. Kente spowszedniało zdobiąc kubki, plastikowe tacki, eleganckie torebki i podróżne plecaki.

Krawaty z tradycyjne wzory!

Krawaty z tradycyjne wzory!

Pamiątki do wyboru, do koloru.

Pamiątki do wyboru, do koloru.

Kente noszą politycy, artyści, sportowcy i zwykli mieszkańcy. Zakłada się je podczas rodzinnych uroczystości, ślubów i pogrzebów a także z okazji ogólnonarodowych wydarzeń. Gdy Nelson Mandela został zwolniony z więzienia, jego zdjęcie w kente pojawiło się na okładce magazynu „Time” w 1990 r. Jest też używane przez amerykańskich studentów (pochodzących z Afryki Zachodniej) podczas ceremonii wręczania dyplomów aby podkreślić dumę z ich dziedzictwa kulturowego.

Tradycja na politycznym plakacie.

Tradycja na politycznym plakacie.

Zdjęcie na nagrobku w tradycyjnym stroju.

Zdjęcie na nagrobku w tradycyjnym stroju.

Ta tkanina wciąż może być wyjątkowym darem! Ofiarowano ją Michaelowi Jacksonowi podczas jego odwiedzin w Ghanie w 1992 r., ubrali je także Hilary i Bill Clintonowie, gdy podróżowali przez Afrykę w 1998 r.  Co się nie zmieniło, to fakt, iż sztuka tkania jest przekazywana z pokolenia na pokolenie wyłącznie mężczyznom.

Tkają mężczyźni, szyją - kobiety.

Tkają mężczyźni, szyją – kobiety.

Gdzie zobaczyć kente: w regionie Kumasi w Ghanie (m.in. w wioskach  Abira, Ahodwo, Bonwire, Sakora Wonoo, Ntonso, Safo i Adanwomase) oraz w Atakpame w Togo.

Kente – symbolika wzorów:

Kwadrat – Oznacza kosmos i ziemię, a cztery boki symbolizują połączenie między nimi. Bywa symbolem kobiecości co przypomina, że społeczeństwo Akan jest matrylinearne.

Trójkąt – Symbolizuje kompletność, a także rodzinę i życie. Jego podstawa to narodziny, szczyt reprezentuje śmierć oraz duchowe wyniesienie. Trzy strony to połączenie elementów męskich i żeńskich, dających wspólnie potomstwo. Inna interpretacja to połączenie serca oraz intelektu, rodzących siłę woli.

Diament  – Łączy dwa trójkąty, często przedstawiany na królewskich kente. Oznacza podwójne wcielenie króla jako władcy (dolny trójkąt) i człowieka (górny trójkąt). Połączenie trójkątów symbolizuje połączenie wszystkich działań króla.

Koło – Nie mając początku ani końca reprezentuje nieskończoność. Nawiązuje do władzy, która trwa od niepamiętnych czasów, jest też symbolem wspólnoty ludzi i wszechświata. Wzór noszony podczas intronizacji królów.

Krzyż – Reprezentuje siłę życiową i egzystencję ludzi. Wygląda niczym człowiek z rozpostartymi ramionami, stąd wzór ten pojawia się też w symbolice adinkra.

Symbolika kolorów:

  • biały: oczyszczenie, duchowość, niewinność, uświęcenie, pokój, radość
  • złoty: królewskość, bogactwo, władza, chwała, duchowa czystość
  • srebrny: spokój, czystość, radość; związane z księżycem
  • żółty: cenność, królewskość, bogactwo, płodność, piękno, urodzajność
  • czarny: dojrzewanie, tajemnica, wzmożona energia duchowa, duchy przodków, odprawianie rytuałów, żałoba i pogrzeby, ciemność
  • niebieski: spokój, harmonia i miłość, pokora, cierpliwość i mądrość
  • niebieski indygo: związany miłością i kobiecą delikatnością
  • zielony: świeżość, odnowa duchowa, życie, obfitość, roślinność, uprawy, wzrost, harmonia,
  • szary: wywodzi się z popiołu, symbolizując rytuały lecznicze i oczyszczające (także duchowe)
  • brązowy: kolor matki ziemi; związane z uzdrowieniem
  • różowy: związany z kobiecą esencją życia; łagodność, delikatność, słodycz, czułość
  • fioletowy: związany z kobiecymi aspektami życia i uzdrawianiem, zwykle noszony przez kobiety
  • czerwony: pasja, emocje, rozlew krwi; związki polityczne, obrzędy ofiarne i śmierć.


Poznaj niezwykłą historię wzoru DASHIKI i poznaj projekt Sewing Together Maja Kotala z Kenii.
Zobacz, jak powstają szklane arcydzieła z recyclingu czyli koraliki Krobo.
Poznaj symbolikę znaków adinkra.
Ciekawostki z Namibii znajdziesz na naszym portalu TravelNamibia.pl.


(c) AfrykAnka.pl

Podoba Ci się ten wpis?
Będzie mi miło jeżeli postawisz mi kawę. Serdecznie dziękuję!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

Może Cię zainteresuje...

Zostaw komentarz