Uganda – książki i filmy

Zebrałam dla was książki i filmy, które warto poznać nie tylko przed wyjazdem do Ugandy. Niektóre być może zostaną z wami na dłużej!

Ten artykuł w formie PDF możesz wydrukować lub wgrać w telefon i zabrać ze sobą w podróż!

[ez–toc]

Będzie mi miło, jeśli wspomożesz prowadzenie tego bloga i kupisz mi kawę 🙂

Książki przyrodnicze

Ponieważ dla większości osób Uganda to miejsce gdzie jadą na obserwację goryli i szympansów, stąd podaję książki, które co prawda nie powstały w tym kraju, ale doskonale wprowadzą was w świat tutejszej przyrody.

• „Wirunga: pasja życia Dian Fossey” – Farley Mowat. Biografia najsłynniejszej badaczki goryli, na podstawie której nakręcono film „Goryle we mgle”. Choć rzecz dzieje się w Rwandzie, dobrze oddaje wyzwanie, jakim jest obserwacja goryli.

Biografia Dian Fossey.

• „Przez dziurkę od klucza. 30 lat obserwacji szympansów” – Jane Goodall. Pasjonująca opowieść o świecie szympansów, które w Ugandzie ogląda się w lesie Kibale.
• „Mądrość i cuda świata roślin” – Jane Goodall. Opowieść o związkach człowieka z przyrodą i fascynującym świecie roślin. Ebook kupisz TUTAJ

Książki społeczno–historyczne

Trudna historia Ugandy doczekała się doskonałych reporterskich książek, ale to trudna (i wstrząsająca) lektura.

• „Chrobot. Życie najzwyklejszych ludzi świata” – Tomasz Michniewicz. Doskonałą książka pokazująca dzieciństwo i dorastanie siedmiu osób z różnych krajów. M.in. jest tu Maggie z UGandy, co pozwoli wam na lepsze poznanie jak wygląda codzienne życie w tym kraju. Książkę kupisz TUTAJ
• „Ikowie, ludzie gór” – Colin M. Turnbull. Wstrząsająca relacja z kilkuletniego pobytu autora wśród ludu mieszkającego na pograniczu Ugandy, Sudanu Południowego i Kenii, który po utworzeniu rezerwatu w dolinie Kidepo został pozbawiony swych naturalnych terenów łowieckich.
• „Wszyscy jesteśmy dziećmi Nilu” – Xavier Aldekoa. Reporterska podróż do początków Nilu i spotkania z ludźmi są pretekstem do pokazania różnorodnych krajów, ich historii i codzienności.
• „Krew Aczoli” – Krzysztof Błażyca rozmawia z osobami, które przeżyły rebelię Josepha Kony’ego. Doskonałe rozmowy, dające do myślenia i pokazujące złożone tło historycznych wydarzeń i tragedii zwykłych ludzi.  Książkę kupisz TUTAJ Recenzja książki TUTAJ
• „Adunu. Ziemia Duchów” -Krzysztof Błażyca powraca do tematu Armii Bożęgo Oporu. Bohaterowie opowiadają o swym życiu, walce, przebaczeniu, gniewie i odwiecznej walce dobra ze złem.
• „Uhuru” – Genowefa Czekała-Mucha. Książka dziennikarki miesięcznika „Kontynenty”, Genowefy Czekały-Muchy, będąca reportażem z jej pobytu w Kenii i Ugandzie Idiego Amina.
• „Skradzione anioły: porwane dziewczęta Ugandy” – Kathy Cook. Wstrząsająca historia porywań dzieci i przymusowego wcielania do Armii Bożego Oporu.
• „Nocni wędrowcy” – Wojciech Jagielski. Relacja dzieci siłą zmienionych w żołnierzy i portret narodu po dramatycznych rządach dyktatorów.  Książkę kupisz TUTAJ
• „Ostatni król Szkocji” – Giles Foden. Mocna i doskonała opowieść o dyktatorze Idi Aminie.
• „Jak nakarmić dyktatora” – Witold Szabłowski rozmawia z kucharzami m.in. Idi Amina, Saddama Husseina i Pol Pota. Książkę kupisz TUTAJ

Książki misyjne i podróżnicze

Trochę dziwna zbitka, ale mam wrażenie, że Uganda przyciąga poszukwaczy przygód i krzewicieli zbawienia. W kraju działa masa kościołów (to stąd pochodzi słynny kaznodzieja Boshobora) i misji: także polskich. Zaś kategoria książek podróżniczych nie jest zbyt obszerna i trudno mi tu coś bezwarunkowo polecać.

Karamoja są jednym z ludów żyjących w Ugandzie.

• „Spalić paszport” – Bogusław Kalungi Dąbrowski. Relacja franciszkanina z 15 lat na misji w Ugandzie. Książkę kupisz TUTAJ
• „Aby do czegoś dojść, trzeba wyruszyć w drogę” – Honorata Wąsowska. O codziennej pracy na misji w Ugandzie z mocnym ewangelickim przesłaniem.
• „Karamoja. Ostatni wojownicy” – Robert Ziółkowski o prawdziwych mężczyznach dla prawdziwych mężczyzn. Czyli książka podróżnicza, awanturnicza i refleksyjna w jednym. Książkę kupisz TUTAJ
• „Jak się masz, muzungu?” – Michał Kruszona. Uganda jako tło egzotycznej przygody, z drinkami i przygodnym seksem w tle. Książkę kupisz TUTAJ

Filmy przyrodnicze (dokumenty i fabuła):

Nie znalazłam zbyt wielu filmów przyrodniczych o Ugandzie, dlatego dodaję też te, które nakręcono w sąsiednich krajach, a które pomogą wam lepiej poznać wyzwania przed jakimi stoi ochrona natury w tej części Afryki.

• „Imperium szympansów” (Chimp Empire, Netflix, 2023) Życie społeczności szympansów zamieszkujących las Ngogo w Ugandzie toczy się w rytm złożonych układów społecznych, relacji rodzinnych i wojen o terytorium. Doskonale zrealizowany dokument przyrodniczy.

• „Rise of the Warrior Apes” (2017) – kręcona przez ponad 20 lat epicka historia klanu szympansów z lasu Ngogo. Tak jakby prequel „Imperium…”

• „Goryle we mgle” (Gorillas in the Mist, 1988)– film fabularny pokazujący historię życia Dian Fossey z gorylami i górami Virunga w tle.

• „Virunga” (2014) – film dokumentalny, pokazujący walkę strażników parku Virunga w Kongo o zachowanie goryli i ich siedlisk.

Filmy historyczne (dokumenty i fabuła)

Idi Amin i Entebbe – to pierwsze tytuły które przychodzą na myśl w tej kategorii. Warte zobaczenia, choć film „Ostatni król Szkocji” to dość brutalne kino.

• „Ostatni król Szkocji” (The Last King of Scotland, 2006)– wstrząsający portret Idiego Amina i doskonała rola Foresta Whitakera DVD kupisz TUTAJ
• „Jak zostać tyranem” Odcinek 3: „Zaprowadź rządy terroru” – na przykładzie Idiego Amina pokazanie jak budował swoją pozycję
• „27 guns” (2018) – fabularyzowana biografia Yoweri Museveni nakręcona przez jego córkę Natasha Museveni Karugire (przypadek? nie sądzę…). W tle walka o niepodległość kraju. Yoweri Museveni jest prezydentem Ugandy nieprzerwanie od 1986 r.
• „Operacja Entebbe” (Raid on Entebbe, 1977) – film oparty na faktach, pokazuje odbicie zakładników izraelskich na lotnisku w Entebbe
• „Entebbe” (2018) – ta sama historia nakręcona w 2018 r z Rosemund Pike
• „Kony 2012” (2012) – ciekawe jako fenomen „białego zbawcy” czyli para-dokument o przywódcy Armii Bożego Oporu, nakręcony by stworzyć viral, wywrzeć nacisk na amerykańską opinię publiczną i doprowadzić do aresztowania. Krytykowany jako nierzetelny i upraszczający złożoność konfliktu. Film w 2023 roku przekroczył 100 milionów wyświetleń na YT, można go zobaczyć tutaj:

Filmy dokumentalne

„Imba znaczy śpiew” to urzekający optymizmem film. Gdybyście mieli zobaczyć tylko jeden – ten bym wam poleciła od razu. Ale i inne warte są uwagi, zwłaszcza najnowszy „Once Upon a Time in Uganda”. Znacie Nollywood? Czas poznać Wakaliwood!

• „Imba znaczy śpiew” (Imba means sing, 2015) – na przykładzie trójki dziesięciolatków z Ugandy optymistyczny dokument o fenomenie jakim jest Chór Dzieci Afrykańskich, dający tysiącom dzieci szansę na edukację i lepsze życie.
• „War/Dance” (2007) – dokument o trójce dzieci, wojennych uchodźcach, przygotowujących się do konkursu tańca
  „Invisible children” (2006) – dokument o Armii Bożego Oporu i dzieciach żołnierzach
• „Once Upon a Time in Uganda” (2023) – uroczy i zabawny dokument Cathryne Czubek rozgrywający się przez wiele lat i pokazujący kulisy powstawania filmów w „Once Upon a Time in Uganda”

• „Bóg kocha Ugandę” (God loves Uganda, 2013) – dokument o różnorodnych kościołach w Ugandzie i kontrowersyjne działania amerykańskich prawicowych misjonarzy w Ugandzie chcących zmienić afrykańską kulturę w oparciu o chrześcijańskie zasady
• „Nazywaj mnie Kuchu” (Call Me Kuchu, 2012) – dokument o odwadze gejowskiego aktywisty w Ugandzie, protestującemu przeciw nienawiści (w tym kraju homoseksualizm od 2023 r. jest karany śmiercią)

Filmy fabularne

Jest co oglądać! Polecam wam zwłaszcza postać Nabwany I.G.G., znanego jako Isaac. Założył Ramon Productions w slumsach Wakaliga w Ugandzie nazywając je Wakaliwood i kręcąc masowo filmy będące (prawie) jak „Pulp Fiction”. Wraz z ekipą ma mało środków ale wiele fantazji, a jego najsłynniejszym filmem stał się „Who killed Captain Alex?”.

• „The African Queen” (1951) – Katharine Hepburn płynie łodzią „The African Queen” sterowaną przez Humphrey’a Bogarta (za tę rolę dostał Oscara) w dół niezbadanej i pełnej śmiertelnych niebezpieczeństw rzeki, by zatopić niemiecki okręt trzymający w szachu alianckie wojska inwazyjne. Czarująca Europejka, szorstki kapitan, w tle I wojna światowa. Gdy film powstał, rozpalał wyobraźnię niczym „Pożegnanie z Afryką”. Do znalezienia na YT. Trailer tu:

• „Królowa Katwe” (Queen of Katwe, 2016) – nakręcona przez Disneya prawdziwa historia mistrzyni szachowej ze slumsów. Bo zanim powstał „Gambit Królowej” – Phiona Mutesi już grała w szachy. I co ważne: ten film obywa się bez „białego zbawcy”! Recenzja filmu TUTAJ

• „African folktales reimagined” (2023, Netflix) – Sezon 1, odcinek 1 „Kadera of the Punishment Island” – kobieta skazana na śmierć na wyspie Atakpame (jez. Bunyoni) bierze rewanż na mężczyźnie, który ją skazał.
• „The girl in yellow jumper” (2020) – pierwszy film ugandyjski dla Netflixa. Kino akcji z dobrym tłem kulturowym, trochę Tarantino, trochę samo (afrykańskie) życie. Film inspirowany prawdziwą historią.

• „Who killed Captain Alex?” (2010) – komedia i akcja czyli film autorstwa scenarzysty/reżysera Nabwany I.G.G. określany jako: „So bad it’s good”. Tylko dla ludzi o mocnych nerwach!

Ten plakat wiele mówi o filmie

Wpis zawiera linki afiliacyjne – jeśli w nie klikniesz – dostaję prowizję, a ciebie to nic nie kosztuje 😀

Jeśli znasz jakiś film lub książkę związaną z Ugandą i wartą polecenia – napisz o niej w komentarzu!

(c) Anna Olej-Kobus | AfrykAnka.pl

Podoba Ci się ten wpis?
Będzie mi miło jeżeli postawisz mi kawę. Serdecznie dziękuję!