Strelicja zachwyca oryginalną urodą. Dla sir Banksa praca z roślinami była sensem życia…
Spis treści:
Jedziesz w podróż Ten artykuł w formie PDF możesz wydrukować lub wgrać w telefon i zabrać ze sobą w podróż!
Strelicja królewska jest po angielsku zwana crane flower (kwiat żurawi) lub bird of paradise (ptak rajski) pochodzi z Afryki Południowej i słynie z oryginalnych kwiatów zapylanych przez nektarniki. Dziś znajdziemy ją w wielu ogrodach (stała się nawet symbolem miasta Los Angeles!). Do Europy (a dokładniej: do królewskich ogrodów w Kew) trafiła w 1773 roku.
Strelicja w RPA.
Joseph Banks. Człowiek, który kochał rośliny
Sir Joseph miał władzę i nie wahał się jej wykorzystać. Wysyłając botaników na cały świat żądał od nich przywożenia jak największej ilości sadzonek i nasion, które dałoby się posadzić w Wielkiej Brytanii. Uważa się, że odkrył i opisał około 1400 roślin, a do Anglii przywiózł jakieś 30 000 okazów.
Dziś, w dobie surowych zasad dotyczących przewozu roślin (a częściej: zakazujących międzykontynentalnego transportu) taki numer by nie przeszedł. Ale działał w XVIII wieku. Świat dopiero był opisywany, sir Joseph wymieniał listy z Karolem Linneuszem i starał się na wszelkie sposoby zainteresować swego władcę botaniką, bo gwarantowało to finansowanie kolejnych wypraw.
Przyroda – gdy nie mówić o niej akademickim językiem – to niesamowita przygoda. Najwyraźniej pan Banks miał dar mówienia o roślinach, bo król Jerzy III był zachwycony, mogąc w Królewskich Ogrodach Botanicznych w Kew zobaczyć unikalne okazy z całego świata.
Sir Jospeh Banks w 1810 r. (źródło: Wikipedia).
Z Cookiem dookoła świata
Joseph Banks uczestniczył w pierwszej wyprawie Cooka na południowym Pacyfiku (1768–1771). Przywiózł stamtąd eukaliptusy i jako pierwszy Europejczyk zanotował nazwę „kanguru” dla dziwnego zwierzaka skaczącego na wielkich tylnych łapach.
Trasa pierwszej wyprawy Cooka. (By AlexiusHoratius at English Wikipedia, CC BY-SA 3.0)
Dziełem życia Banksa było Florilegium – unikalna kolekcja miedziorytów, przedstawiających rośliny zebrane przez niego i szwedzkiego przyrodnika Daniela Solandera podczas podróży dookoła świata. A było co przedstawiać, bo panowie przywieźli około 30 000 wysuszonych okazów!
Co ciekawe pierwsze kompletne wydanie Florilegium w kolorze nastąpiło całkiem niedawno: w latach 1980-1990 opublikowano 35 tomów.
Odwołany rejs
Przyrodnik planował wyruszyć w kolejną wyprawę z Cookiem (maj 1772 r.). Jednak wymagania jakie postawił związane z jego pracami badawczymi nie spotkały się ze zrozumieniem. Admiralicja znała się na statkach, ale badaczy traktowała jako zło konieczne. Bez uprzedzenia cofnięto mu zgodę na rejs.
Rzecz jasna osoby o harcie ducha takie przeciwności nie mogły zniechęcić. Sir został członkiem Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk, a 30 listopada 1778 r. wybrano go na prezesa Towarzystwa Królewskiego w Wielkiej Brytanii. Przez kolejnych 41 lat pełnił to stanowisko z pasją i oddaniem. Katalogując, nazywając, pisząc i popularyzując przyrodnicze odkrycia.
Joseph Banks w rok ok. 1773 – obraz Sir Joshua Reynolds (źródło: Wikipedia).
Strelicja królewska
Łacińska nazwa – Strelitzia reginae – to ukłon w stronę brytyjskiej królowej Zofii Charlotty Mecklenburg-Strelitz. Władczyni do historii przeszła jako mecenaska Bacha i Mozarta, matka 15 dzieci (w tym dwóch przyszłych brytyjskich władców: Jerzego IV i Wilhelma IV) oraz kochająca żona, która nie opuściła swego męża Jerzego III, gdy popadł w szaleństwo.
Była też pasjonatką botaniki: podobno przez jakiś czas mieszkała na nawet w ogrodzie botanicznym w Kew. Z radością witała kolejne przesyłki doglądając jak wzrastają egzotyczne rośliny. Nic zatem dziwnego, że botanik mający przed sobą ekstrawagancko piękny kwiat postanowił nadać mu imię władczyni.
Królowa Charlotta ((c) National Trust, Hatchlands; Supplied by The Public Catalogue Foundation)
Kto nadał kwiatu nazwę?
W większości opracowań znajdziemy informację, że nazwę Strelitzia reginae nadał sir Joseph. A tymczasem od 1759 r. dyrektorem Królewskiego Ogrodu Botanicznego w Kew był Wiliam Aiton. Człowiek wręcz maniakalnie oddany swej pracy, którego dziełem życia była trzytomowa Hortus Kewensis czyli precyzyjny katalog 6000 uprawianych w ogrodzie roślin.
Opisał tam też blisko 500 nowych gatunków. I to właśnie on nazwał żurawi kwiat strelicją. Tyle, że z biegiem czasu ktoś niedokładnie zacytował jego artykuł, ktoś myślał, że nazwę nadał sir Joseph i tak to już poszło w świat… Chociaż – kto wie, jak było naprawdę? W 1771 r. statek Cooka przybił do Simon’s Town (dziś RPA). Gdy odwiedzałam tu pingwiny, widziałam rosnące przy plaży strelicje. Czy pan Banks też mógł je tam zobaczyć?
Banksa upamiętniono w nazwie około 80 gatunkach roślin.
Strelicja królewska – na tkaninie z Namibii.
Przeczytaj też niezwykłą historię bugenvilli (i kobiety, która jako pierwsza opłynęła świat!), zajrzyj do wpisu o tulipanach oraz Ogrodach Hortulus w Dobrzycy. Poznaj welwiczję przedziwną z Namibii, nazywaną odpowiedzią świata roślin na dziobaka! Tu znajdziesz ciekawostki o baobabach a tu o akacjach.
(c) AfrykAnka.pl
Podoba Ci się ten wpis?
Będzie mi miło jeżeli postawisz mi kawę. Serdecznie dziękuję!
