Nzinga – waleczna królowa Angoli

Netflix, serial

Nazywała się Ngola Ana Nzinga Mbande i do historii przeszła jako doskonała dyplomatka i wojowniczka. Warto zobaczyć serial na Netflixie, by poznać tę niezwykłą kobietę.

Nzinga - kadr z filmu via Netlix.

Nzinga – kadr z filmu via Netlix

Portugalskie imperium

Jest rok 1617. Portugalczycy tworzą ogromne imperium, docierając w najodleglejsze zakątki świata. Do swej kolonii w Brazylii bezustannie potrzebują niewolników. Najkrótsza droga wiedzie z Angolii, gdzie zakładają faktorie i budują fort.

Mapa pokazująca kolonie Portugalii w XVI w.

Mapa pokazująca kolonie Portugalii w XVI w.

Film przeplata sceny fabularne historii Nzingi z komentarzami Angolek i Angolczyków, wyjaśniających historię i społeczny kontekst przedstawianych wydarzeń.

Profesorki i profesorowie, antropolodzy, historycy oraz współczesna królowa ludu Bakwa Luntu, wprowadzają nas w świat sprzed wieków. Dzięki temu poznajemy Nzingę i lepiej możemy zrozumieć jej decyzje.

Królowa Diambi Kabatusuila, obecna władczyni ludu Bakwa Luntu (via Netlix).

Królowa Diambi Kabatusuila, obecna władczyni ludu Bakwa Luntu (via Netlix).

Nzinga – księżniczka z toporem

Król Mbande, władca królestwa Ndongo, szkoli swą córkę na nieuchronną wojnę. To nie jest księżniczka jak z bajki: siedząca, marząca, czekająca. W chwili gdy ją poznajemy, mistrzowsko włada toporem podczas treningu z przyjaciółką.

Scengorafia w serialu zachwyca starannością (via Netflix).

Scengorafia w serialu zachwyca starannością (via Netflix).

Mbande widzi, że Portugalczycy porywają coraz więcej ludzi w niewolę, ktoś musi się im sprzeciwić. Mądra i piękna Nzinga okazała się godna zaufania swego ojca.

W filmie oglądamy odwieczną walkę o władzę (ambitny brat Mbande zrobi wszystko, by przejąć tron), taką samą na całym świecie. Spotykamy Imbangalów – najemników, walczących dla tych, którzy zapłacą więcej. Z ich władcą, najpotężniejszym w owym czasie, zawrze wykalkulowany sojusz, dzięki któremu odzyska władzę, a Kasanje – wymarzone imperium.

Kasajne - władca Imbangalów (via Netflix).

Kasajne – władca Imbangalów (via Netflix).

Obserwujemy walkę Nzingi z Portugalczykami: jej dyplomatyczne zabiegi, a gdy kolejne umowy zostają zerwane (co jak wiadomo kolonizatorzy robili na całym świecie), królowa jednoczy swój lud do walki.

W jednej z kapitalnych scen portugalski gubernator chce upokorzyć Nzingę, wskazując jej dywan jako miejsce do siedzenia, podczas gdy on sam siedzi na krześle. Księżniczka jest jednak przygotowana na ten afront, siadając na jednej ze swych służek.

Rycina przedstawiająca audiencję księżniczki u gubernatora.

Rycina przedstawiająca audiencję księżniczki u gubernatora.

Królowa – wojowniczka

Ngola Ana Nzinga Mbande urodziła się w 1583 r. zmarła mając ok. 80 lat, w 1663 r. Jej imię w portugalskich i angielskich kronikach zapisywano jako Nzinga, Nzingha, Njinga,Jinga, Ginga, Zinga, Zingua, Zhinga i Singa.

Nzinga - ważnym wątkiem jest siostrzana przyjaźń królowej.

Nzinga – ważnym wątkiem jest siostrzana przyjaźń królowej.

Imię Ana da Souza przyjęła podczas chrztu: miała nadzieję, że zgodnie z opowieściami księży, chrześcijanie tworzą wielką rodzinę, a zatem jako chrześcijanka (choć nigdy nie porzuciła tradycyjnej wiary w przodków) będzie jej częścią. Nie mogła się bardziej mylić, choć zapewne to przeczuwała.

– To był błogosławiony dzień. – wspomni po latach jeden z kapucynów.
– To były głównie interesy. – skwituje rzeczowo królowa. A widząc jego zaskoczenie doda – Żartuję. Istotnie był pamiętny.
Nie żartowała, ale starając się o uznanie papieża jako prawowitej władczyni Ndongo (bo wtedy Portugalczycy też muszą uznać jej władzę), musiała pokazać się jako prawdziwa chrześcijanka.

Królowa Njinga - kadr z filmu (via Netflix).

Królowa Njinga – kadr z filmu (via Netflix).

W 1624 roku (po śmierci brata) objęła władzę królestw Ndongo i Matamba. Aby osłabić administrację kolonialną, Nzinga przez posłańców zachęcała niewolników do ucieczki z portugalskich plantacji i dołączenia do jej królestwa, pozbawiając w ten sposób kolonię dochodów i siły roboczej.

Doprowadziło to do nieuchronnej wojny, a królowa musiała walczyć nie tylko z kolonizatorami, lecz także częścią szlachty, nie chcącej uznać kobiety na tronie. Jednym z sojuszników Nzingi stali się Holendrzy, którym władczyni sprzedawała niewolników.

Nzinga Mbandi zilustrowana przez Pat Masioni dla serii UNESCO o kobietach w historii Afryki. UNESCO/CC BY 3.0

Nzinga Mbandi zilustrowana przez Pat Masioni dla serii UNESCO o kobietach w historii Afryki. UNESCO/CC BY 3.0

Nieświęta, niezłomna

Stworzyła imperium: gdy trzeba było potrafiła się ukorzyć, gdy tylkok mogła – zwiększała swą władzę. Zwyciężyła Portugalczyków w kilku bitwach (w pewnym omencie dowodziła stutysięczną armią Imbangala) i z czasem wprowadziła chrześcijaństwo jako nową religię na swój dwór.

Doszło do tego, że zleciła sprzedaż kilku kapłanów tradycyjnej wiary jako niewolników, a z uzyskanych w ten sposób pieniędzy wyposażyła kościół, by udowodnić Europejczykom prawdziwość swej wiary. Osiąga swój cel: jako jedyna z afrykańskich przywódców została uznana przez europejskich władców a suwerenną władczynię.

Ostatnie lata spędziła na odbudowywaniu potęgi królestwa Matamby. Wykorzystała strategiczne położenie jako bramy do wnętrza Afryki Środkowej, wzmacniając swoją pozycję w handlu niewolnikami. Zreformowała kodeks karny, wprowadzała edukację i zniosła konkubinat (bo w jej królestwie to kobiety mogły mieć kilku konkubentów).

Portret królowej, ręcznie kolorowana litografia z 1830 r.

Portret królowej, ręcznie kolorowana litografia z 1830 r.

Jej poświęcenie zapewniło niepodległość jej królestwa, a ona sama była prawdziwą Matką Narodu.

Zmarła we śnie 17 grudnia 1663 r. a jej królestwo było zarządzane przez kolejne władczynie. Dziedzictwo Nzingi, umniejszane podczas kolonialnych rządów, przetrwało, a ona sama stała się bohaterką niezliczonych lokalnych opowieści.

Pamięć o niej żyje dalej, zaś dla Angolczyków stała się symbolem walki o wolność.

„Nzinga” i serial „Afrykańskie Królowe”

W 2013 r. powstał angolski film „Njinga: Queen Of Angola”.

Plakat angolskiego filmu.

Plakat angolskiego filmu.

Dziś Netflix przestawia jej postać w amerykańsko-brytyjskim serialu dokumentalno-historycznym. „Nzinga” otwiera nową serię „Afrykańskie Królowe” („African Queens”), poświęconych wybitnym władczyniom Afryki.

Producentką i narratorką serialu jest amerykańska aktorka Jada Pinkett Smith, która przywraca światu pamięć o niezwykłych Afrykankach.

Warto zobaczyć ten czteroodcinkowy serial także dla doskonałych kostiumów. Zwróćcie uwagę na widoczne w strojach materiały kitenge oraz dekoracyjne tkaniny Kuba o brązowym kolorze i geometrycznych wzorach, pochodzące z Konga i wyplatane z włókien liści palmowych.

Tradycyjne tkaniny Kuba cloth zobaczycie w filmie wielokrotnie (via Netflix).

Tradycyjne tkaniny Kuba cloth zobaczycie w filmie wielokrotnie (via Netflix).

W tle serialu przewijają się też przepięknie sfilmowane plenery. Nie zdziwiłabym się, gdyby po tym filmie, sporo osób zaczęło szukać informacji o wyjazdach do Angoli!

W języku ludu Kimbundu Ngola oznacza „króla” i to właśnie od władców pochodzi nazwa kraju.

Zajrzyj do wpisu o wojowniczkach – Amazonkach z Dahomeju. Zajrzyj do artykułu o serialu Nzinga w The Time.


(c) Anna Olej-Kobus | AfrykAnka.pl

Podoba Ci się ten wpis?
Będzie mi miło jeżeli postawisz mi kawę. Serdecznie dziękuję!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

Może Cię zainteresuje...

2 komentarze

Zenon 29 kwietnia, 2023 - 7:56 pm

Czy obecnie żyją jej potomkowie

Powtórz
AfrykAnka 10 maja, 2023 - 10:35 am

Dobre pytanie! Ponieważ Nzinga zmarła w 1663 r. potem kraj podbili Portugalczycy, starający się zatrzeć pamięć o niej. Nie znalazłam informacji o jej bezpośrednich potomkach, a jej następczynią na tronie była jej siotra Kambu (Barbara). Kto wie, może są jacyś potomkowie walczenych królowych?

Powtórz

Zostaw komentarz