Wielkanoc – niezwykłe polskie tradycje i gdzie je zobaczyć

Wielkanoc to czas barwnych tradycji, wiele z nich jest mało znanych. Może w tym roku, uda ci się je zobaczyć?

Ten artykuł w formie PDF możesz wydrukować lub wgrać w telefon i zabrać ze sobą

UWAGA: Biorąc udział w tych wydarzeniach, pamiętaj by nie przeszkadzać osobom uczestniczącym w nich udział i traktować je z szacunkiem.

Wielki Post – Procesja Arcybractwa Męki Pańskiej

W każdy piątek Wielkiego Postu w Bazylice Franciszkanów w Krakowie członkowie Arcybractwa odbywają Procesję Jerozolimską. Nabożeństwo upamiętnia odnalezienie krzyża Chrystusa przez św. Helenę. Arcybractwo założono w 1595 roku, należeli do niego najznakomitsi krakowianie, a nawet królowie Polski.

Dlatego podczas procesji wędrują w czarnych habitach ze spiczastymi kapturami, w których wycięte są otwory na oczy, co pozwala na zachowanie anonimowości. W czasie procesji orszak śpiewa pieśń: Memento Homo Mori – pamiętaj człowiecze na śmierć (a za grzechy pokutuj).

Procesja Arcybractwa Męki Pańskiej w Krakowie.

Procesja Arcybractwa Męki Pańskiej w Krakowie.

Gdzie: w kościele Franciszkanów w Krakowie, więcej TUTAJ
Kiedy: w piątki Wielkiego Postu g.17.00 podczas nabożeństwa

Niedziela Palmowa – Pucheroki (Bibice)

Ta staropolska tradycja przetrwała w wioskach Bibice koło Krakowa a nazwa pucheroki wywodzi się z łacińskiego słowa puer oznaczającego chłopca. Zapoczątkowana przez żaków Akademii Krakowskiej (w Bibicach była filia szkoły krakowskiej), dziś kontynuowana jest przez miejscowe dzieci.

W tym dniu chodzą ubrane w kożuchy odwrócone futrem na wierzch, przewiązane powrósłem, z kolorowymi wysokimi czapkami i twarzami pomalowanymi sadzą. Wygłaszają w odwiedzanych domach wierszowane życzenia, w nagrodę dostając do koszyczka jajka, słodycze i drobne datki.

Pucheroki w Bibicach.

Pucheroki w Bibicach.

Gdzie: Bibice (koło Krakowa), rynek
Kiedy: Niedziela Palmowa, od ok. g. 9.00

Najwyższe palmy – Lipnica Murowana

Od 1958 roku w Lipnicy Murowanej odbywa się konkurs na najwyższą palmę, która w całości powinna być wykonana z naturalnych materiałów. Sekret budowy tych najwyższych jest pilnie strzeżoną rodzinną tradycją. Przygotowanie dekoracji co zapobiegliwsi zaczynają nawet pół roku wcześniej.

Prawdziwym wyzwaniem jest przeniesienie palmy na rynek, jako że rekordzistki mają ponad 30 metrów wysokości i ważą nawet 150 kilogramów, a potem postawienie palmy. Potrzeba do tego nawet 10 mężczyzn!

Ogromne palmy w Lipnicy Murowanej.

Ogromne palmy w Lipnicy Murowanej.

Gdzie: Lipnica Murowana , Rynek
Kiedy:
Niedziela Palmowa, od wczesnych godzin południowych

Kurpiowskie palmy – wieś Łyse 

W parafii Łyse można zobaczyć przepiękne kurpiowskie palmy. Tradycja ta przetrwała dzięki konkursowi Palm Kurpiowskich ogłoszonemu w 1969 r. Do pierwszego zgłoszono 25 palm,, że kilkanaście lat później było ich ponad 150!

Podstawowym tworzywem z jakiego powstają dekoracje jest delikatna bibułka. Kobiety już od początku Wielkiego Postu tworzą z niej ozdoby składane do koszy by tydzień przed Niedzielą Palmową uwić z nich palmę. Więcej przeczytasz TUTAJ

Misternie dekorowane kurpiowskie palmy z wsi Łyse.

Misternie dekorowane kurpiowskie palmy z wsi Łyse.

Gdzie: Łyse (między Myszyńcem a Kolno)
Kiedy: Niedziela Palmowa, najlepiej być tu wczesnym południem

Misterium pasyjne – Górka Klasztorna

Misteria pasyjne miały pomóc wiernym w głębszym przeżywaniu obchodów Wielkanocy. Początkowo towarzyszyły obchodom Wielkiego Piątku, z czasem stając się kilkudniowym theatrum sacrum.

Do Górki Klasztornej przybywają rzesze pielgrzymów, by wziąć udział w przejmującym Misterium Męki Pańskiej. Ludzie wcielający się w biblijne postacie na co dzień są rolnikami, zwykłymi mieszkańcami okolicznych wiosek, w rolę Chrystusa odgrywa jeden z miejscowych księży. Natomiast obserwatorzy wcielają się w rolę biblijnego tłumu: niektórzy przeżywają, inni żartują, jeszcze inni idą obojętnie…

Górka Klasztorna - Misterium Pasyjne.

Górka Klasztorna – Misterium Pasyjne.

Gdzie: Górka Klasztorna k. Łobżenicy
Kiedy: Misterium rozpoczyna msza o godz. 14.00, po czym ma miejsce półtoragodzinna Pasja (do ok. 17.30), spektakl jest odgrywany przed Wielkanocą, dokładne daty na stronie sanktuarium

Wielki Tydzień – Kalwaria Zebrzydowska

Największe tłumy przybywają tu, by wspólnie uczestniczyć w przeżyciu Misterium Męki Pańskiej odgrywanym od pierwszej połowy siedemnastego wieku (opisałam je TUTAJ). Od 1947 roku w Niedzielę Palmową wprowadzono nie odgrywany wcześniej Wjazd Chrystusa do Jerozolimy.

Odtworzenie wjazdu Chrystusa w Niedzielę Palmową.

Odtworzenie wjazdu Chrystusa w Niedzielę Palmową.

W odróżnieniu od innych Misteriów, kalwaryjskie ma miejsce w czasie rzeczywistym od ostatniej wieczerzy (środa) po ukrzyżowanie (piątek). Zmuszając pielgrzymów do powracania przez kilka dni, dając im czas na refleksję.

Wierni wraz z Chrystusem, apostołami i legionistami wędrują od kaplicy do kaplicy, przemierzając okoliczne wzgórza, modląc się i śpiewając. W czasach przed pandemią w obchodach brało udział nawet ponad 100 000 osób.

Wielki Tydzień w Kalwarii Zebrzydowskiej.

Wielki Tydzień w Kalwarii Zebrzydowskiej.

Gdzie: Klasztor OO. Bernardynów, Kalwaria Zebrzydowska
Kiedy: Niedziela Palmowa, kolejne dni od Wielkiej Środy do Wielkiego Piątku

Turki w Dolinie Sanu

We wrześniu 1683 Jan III Sobieski zwyciężył Turków pod Wiedniem, lecz gdy wojacy dotarli do wiosek była już Wielkanoc. Ubrani w zdobyczne egzotyczne mundury spontanicznie stawali na straży Grobu Pańskiego. Tak narodziła się niezwykła wielkanocna tradycja.

Każdy oddział ma dowódcę nazywanego „baszą” , który do pomocy ma czterech adiutantów – „kogutów”. Podczas Wielkanocy odbywają się tu niezwykłe pokazy musztry. Na końcu oddziału idą „doktorzy”, bowiem mieszkańcy Doliny Sanu w wojsku zajmowali się między innymi organizowaniem lecznic polowych.

Pokazy musztry Turków w Dolinie Sanu.

Pokazy musztry Turków w Dolinie Sanu.

Gdzie: Turki spotkasz w Radomyślu nad Sanem, Woli Rzeczyckiej, Zaleszanach, Żołyni i Sarzynie.
Kiedy: pokazy musztry są organizowane w Wielki Piątek i Wielką Sobotę. Dokładne godziny należy sprawdzić na stronach wsi.

Konna Procesja w Pietrowicach Wielkich

W Wielkanocny Poniedziałek w Pietrowicach Wielkich odbywa się „procesja stu koni” (opisałam ją TUTAJ). Niegdyś mogli w niej brać udział tylko mężczyźni, dziś uczestniczą w niej też kobiety. Do udziału tu przyjeżdżają konie ze stadnin w Czechach i Niemczech. Najpierw kawalkada jedzie do położonego poza miastem kościółka św. Krzyża, a potem wszyscy wyruszają na objazd pól.

Procesja kończy się wyścigiem uczestników. Niegdyś ruszały wszystkie konie na raz, dziś wypuszczane są parami, dzięki czemu jest bezpieczniej a widzowie mogą podziwiać umiejętności jeździeckie. Procesje konne poza Opolskiem odbywają się też na Śląsku.

Konna Procesja - Pietrowice Wielkie.

Konna Procesja – Pietrowice Wielkie.

Gdzie: Pietrowice Wielkie. Warto też sprawdzić wybrać się na obchody do: Żędowic, Borków Małych, Raciborza-Sudołu, Sternalic, Bieńkowic i Zawady Książęcej
Kiedy: Poniedziałek Wielkanocny (w niektórych miejscach w Niedzielę Wielkanocną).

Wielkanoc w prawosławiu – św. Jurij na Podlasiu

Co roku w Studziwodach (dzielnica Bielska Podlaskiego) organizowane są tradycyjne obchody związane z świętami Wielkanocnymi. W okolicznych wioskach organizowane są „Wiosenne korowody i ohulki na Prowody”.

Święcenie pól - Studziwody.

Święcenie pól – Studziwody.

To zwyczaj wielkanocnego kolędowania związany ze świętym Jurijem (Jerzym), który jest opiekunem zasiewów i bydła. Obrzędy te zanikły w latach 60. ubiegłego wieku, a od kilku lat są wskrzeszane staraniem Stowarzyszenia Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach. Wydarzenie rozpoczyna obchód pól, następnie wędruje się po wioskach odwiedzając gospodarstwa, składając życzenia, śpiewając tradycyjne pieśni i wspólnie się bawiąc.

Wspólne tańce w odwiedzanych wioskach.

Wspólne tańce w odwiedzanych wioskach.

Gdzie: Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach
Kiedy: początek maja, dokładny termin warto sprawdzić na stronach Muzeum (kontakt tutaj i na FB)

Tradycje wielkanocne – nasz pokaz on-line

W czasie COVID zostaliśmy poproszeni o przygotowanie prezentacji na YT o polskich tradycjach wielkanocnych. Możecie go zobaczyć tutaj:

Znasz ciekawe tradycje wielkanocne? Napisz o nich w komentarzu, chętnie je poznam! Zajrzyj też do mego wpisu o korzeniach Wielkanocy.

Autorem części zdjęć do tego wpisu jest Krzysztof Kobus / TravelPhoto.pl


(c) AfrykAnka.pl

Podoba Ci się ten wpis?
Będzie mi miło jeżeli postawisz mi kawę. Serdecznie dziękuję!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

Może Cię zainteresuje...

Zostaw komentarz