Zachowanie na safari - zasady obserwacji zwierząt

Polacy pokochali safari. Co roku do Afryki jedzie kilkanaście tysięcy osób, z czego spora część wyrusza na obserwację zwierząt. Jednak zachowanie turystów ma ogromny wpływ na naturę.

Spis treści:

Obserwacja zwierząt na safari to niezwykłe doświadczenie.

„Zwierzęta Afryki. Przewodnik na safari” kliknij i kup z autografem.

Biznes zwany safari

Safari – które na początku XX w. oznaczało polowanie (w tym słynną Wielką Piątkę), dziś stało się ogromnym biznesem (zajrzyj do mego wpisu Zwierzęta jako atrakcja turystyczna).

Biuro podróży Go2Africa przeanalizowało ponad 134 000 zapytań na swojej stronie internetowej i odkryło, że najpopularniejszymi lokalizacjami, które miłośnicy safari chcą odwiedzić, są Kenia (23 proc.), Tanzania (22 proc.) i Republika Południowej Afryki (21 proc.).

Do najpopularniejszych atrakcji należało zobaczenie zwierzęcej Wielkiej Piątki (26 proc.), zwiedzanie Wodospadów Wiktorii (14 proc.), spotkanie z mieszkańcami (10 proc.), zwiedzanie Kapsztadu (9 proc.) i trekking z gorylami (8 proc.).
Źródło: Wprost. „Najdroższe safari na świecie”

Rocznie branża safari generuje ponad 12 miliardów dolarów przychodów dla najpopularniejszych miejsc dzikiej przyrody w Afryce (wrzesień 2023, Berkeley Economic Review).

Wyświechtany frazes, że czas to pieniądz, na safari ma konkretny wymiar. W jak najkrótszym czasie usiłuje się pokazać jak najwięcej. W parku Maasai Mara (Kenia) od 2024 r. za dzień wjazdu trzeba będzie zapłacić 200 USD od osoby. To jeszcze bardziej zwiększy presję, aby zobaczyć jak najwięcej. I prowadzi do fatalnych zachowań turystów…

Posłuchaj doskonałej audycji Marcina Pośpiecha O afrykańskich rezerwatach przyrody (Raport o stanie świata).

O afrykańskich rezerwatach przyrody

Gepardy pod kołami

Safari to emocje: odnajdywania, a potem obserwacji zwierząt. Artykuły kuszą spektakularnymi zdjęciami, filmowcy pokazują świat dokumentowany przez lata. To wszytko chcemy przeżyć w czasie jednej wycieczki, tymczasem każdy wyjazd to ruletka. Nigdy nie wiesz czy spotkasz wielkie koty, stado słoni, a może emocje będą jak na grzybach, bo o ile pierwsza impala czy gazela budzi entuzjazm, to ludzie dość szybko są znudzeni antylopami.

Jednak żaden owad czy ptak nie może się równać z powszechnym marzeniem o wielkich kotach. Dlatego znajdziemy je w nazwach lodge, katalogach wyjazdów, zaś luksusowe dobra często reklamują gepardy.

Paradoksalnie te ostatnie zwierzęta, mimo iż najszybsze na lądzie, należą do najbardziej zagrożonych. Niektórym matkom przez całe życie nie udaje się odchować ani jednego dziecka do dorosłości. Nie pomagają im też turyści. W parkach narodowych zdarzały się bowiem przypadki, gdy turyści na widok geparda wymuszali na kierowcy, by za nim jechał.

dopiero potem okazywało się, że była to matka, która usiłowała odciągnąć ludzi od swoich dzieci, które skryte w trawach były niewidoczne. I czasem ginęły zmiażdżone przez auto.

Gepardy w Maasai Mara.

Wszyscy chcą zobaczyć lwicę. Ngorongoro (Tanzania)

Etyka za kierownicą

– To dlatego w parkach narodowych można jeździć tylko po wytyczonych drogach. Odziera safari z przygody, ale jest koniecznie – mówił mi Abdul, mój przewodnik w Serengeti. – Wyobraź sobie co ty się tu działo, gdyby każdy mógł jeździć tam gdzie chce. Przecież cała trawa, ptaki gniazdujące na ziemi, drobne stworzenia, to wszystko zostałoby rozjechane kołami.

Mimo to przepisy i rzeczywistość się rozmijają. Widać to np. w Maasai Mara (Kenia), gdzie strażnikami parku są Masajowie. Wykorzystują to masajscy kierowcy, zjeżdżając czasem z drogi by lepiej pokazać zwierzęta ludziom.

Kierowcy z innych grup etnicznych za takie zachowanie dostają mandaty, Masajom uchodzi to na sucho. A że ludzie coraz częściej na safari zabierają telefony zamiast aparatów, zwykle wywierają presję na kierowcy by podjechał jak najbliżej do zwierzęcia. W efekcie zdarza się, że wokół lwa czy geparda przepycha się nawet i 20-30 samochodów w odległości ledwie kilku metrów, blokując im jakąkolwiek drogę odejścia.

W Botswanie, Zambii i parkach w Afryce Południowej panuje inna kultura jazdy. Kierowcy się przepuszczają, wymieniają się miejscami. Wynika to z mniejszej ilości turystów, bo tu nigdy turystyka masowa nie dotarła, ale też częściej ludzie tu jadą na self-drive, czyli sami prowadzą auta. I może wtedy mają większe poczucie odpowiedzialności za swoje działanie?

Serengeti – po ilości aut poznaje się jak bardzo atrakcyjne zwierzę jest w okolicy.

Zasady na safari

Podczas wyjazdu na safari warto stosować się do kilku zasad (poniższy spis pochodzi z książki „Zwierzęta Afryki. Przewodnik na safari” – wydrukuj i weź ze sobą: Zachowanie na safari w PDF)

ZAWSZE słuchaj poleceń przewodnika. W czasie pieszych safari nigdy nie oddalaj się od grupy.
NIGDY nie płosz zwierząt. Ich bliskość zawdzięczasz etycznemu zachowaniu turystów, którzy byli tu przed tobą. Jeśli zwierzęta będą kojarzyć samochody z kłopotami, zaczną unikać poboczy dróg.
NIE WYMUSZAJ na kierowcy, aby podjechał do zwierząt. W większości parków narodowych samochody mogą poruszać się tylko po wyznaczonych drogach. W niektórych miejscach poważnym problemem są auta, które niszczą sawannę i płoszą zwierzęta tylko po to, by ludzie mogli zrobić zdjęcia. Uwaga, grożą za to wysokie kary!
Gdy jest się pierwszy raz na safari, człowiek czuje potrzebę podzielenia się przeżyciami. Warto jednak ograniczyć komentarze, bo współpasażerów może irytować głośny zachwyt nad faktem, że zebra strzyże uszami albo gnu się podrapało.
Na widok wielkich kotów trudno powstrzymać okrzyk, ale im ciszej będziesz się zachowywać, tym więcej zobaczysz.
Jeśli zrobiłeś już serię portretów leżącemu lwu, odjedź i ustąp miejsca innym. Oni też chcą mu zrobić zdjęcie.
Nigdy nie wychylaj się z auta, zwłaszcza by zrobić lepsze zdjęcie lwa lub lamparta. Wielkie koty potrafią zaskoczyć błyskawicznym atakiem.
– Stop! Stop! Stop! – wołasz, bo właśnie dostrzegasz coś ciekawego. Ponieważ twój kierowca siedzi niżej, mógł nie zauważyć tego co ty, ale uwierz mi, nie musisz krzyczeć do niego kilka razy, bo zapewne zatrzyma się po jednym „Stop please” (tak, warto dodawać „poproszę”).
Podczas obserwacji nie wykonuj w aucie gwałtownych ruchów, aby nie spłoszyć zwierząt.

Podczas safari zachowaj ciszę i spokój.

Wiele zwierząt ma bardzo czuły węch. Unikaj perfum i palenia papierosów.
Zachowaj czujność. Choć niekiedy podczas jazdy emocje są jak na grzybach, to w jednej chwili na drogę może wyjść słoń lub nosorożec. Spodziewaj się niespodziewanego!
Nigdy nie wysiadaj z auta (chyba że przewodnik wyrazi na to zgodę). Dzikie zwierzęta potrafią być zaskakująco blisko: to, że my ich nie widzimy, nie znaczy, że nie ma ich w pobliżu! Z uwagą wysłuchaj zasad bezpiecznego pobytu. Są takie miejscu, gdzie za każdym razem, gdy chcesz przejść z domku lub namiotu do jadalni, musi cię eskortować strażnik. Dla dobra własnego i okolicznych zwierząt stosuj się do tych zasad.
Jeśli jesteś zadowolony z obsługi, na koniec safari wypada dać napiwek kierowcy, wioślarzowi, przewodnikowi. Kwoty zależą od kraju i typu safari, warto to sprawdzić przed wyjazdem.
Możliwość bycia pośród przyrody to jedno z najwspanialszych doświadczeń w życiu. Ciesz się każdą chwilą!